در عرصه فیلمسازی و تولید ویدیو، جلوه های ویژه (VFX) به عنوان نیرویی تحول‌آفرین ظاهر می‌شود و تابلویی از توهم و واقعیت را می‌بافد. این هنر خلق و دستکاری تصاویر فراتر از محدودیت‌های ضبط فیزیکی است که به دنیای فانتزی، موجودات خارق‌العاده و پدیده‌های خیره‌کننده جان می‌بخشد.
در واقع از نظر من اولین هنرمندان VFX جادوگران بودند. جادوگران که دیدگان بیننده ها و حضار را جادو می کنند همانند هنرمندان (VFX Artist) هستند. یعنی هنرمندان VFX جادوگرند یا جادوگران هنرمندان VFX?
جلوه های ویژه (VFX) چیست؟
VFX، مخفف Visual Effects، طیف وسیعی از تکنیک‌های به کار رفته برای تقویت یا تغییر محتوای بصری فیلم، برنامه تلویزیونی یا سایر تولیدات رسانه‌ای را شامل می‌شود. این تکنیک‌ها از پیشرفت‌های ظریف، مانند حذف نقص‌ها یا تغییر شرایط نور، تا ایجاد محیط‌های دیجیتال، شخصیت‌ها و اشیاء کاملاً جدید متغیر است.
VFX (جلوه های بصری) در مقابل جلوه‌های ویژه (SFX):
در حالی که VFX و جلوه‌های ویژه (SFX) اغلب به جای هم استفاده می‌شوند، رشته‌های مجزایی هستند. SFX به جلوه‌های عملی اشاره دارد که در طول فرآیند فیلمبرداری به دست می‌آیند، مانند آتش‌بازی، آرایش و پروتز. VFX، از سوی دیگر، شامل دستکاری پس از تولید تصاویر، معمولاً با استفاده از تصاویر تولید شده توسط رایانه (CGI) و تکنیک‌های ترکیب‌بندی است.
در این مقاله نیز ما VFX را جلوه های ویژه می نامیم زیرا کابران در هنگام جستجو از VFX در کنار جلوه های ویژه استفاده می کنند در حالی که جلوه های بصری کلمه درست است.
نقش VFX در فیلمسازی:
جلوه های ویژه (VFX) نقش مهمی در فیلمسازی مدرن ایفا می‌کند و امکان تحقق دیدگاه‌های خلاقانه‌ای را فراهم می‌کند که در غیر این صورت ضبط آن‌ها در دوربین غیرممکن است. VFX از قلمروهای فانتزی “ارباب حلقه‌ها” تا شیرین‌کاری‌های ضد جاذبه! “انتقام‌جویان”، به ابزار ضروری برای داستان‌گویی و روایت بصری تبدیل شده است.
زیر مجموعه های VFX:
دنیای جلوه های ویژه (VFX) طیف گسترده‌ای از تکنیک‌ها و رویکردها را در بر می‌گیرد که هر کدام برای نیازهای بصری خاص طراحی شده‌اند. در اینجا نگاهی به برخی تکنیک‌های رایج VFX آورده شده است:
- CGI (تصاویر تولید شده توسط رایانه): ایجاد اشیاء، محیط‌ها و شخصیت‌های کاملاً دیجیتال، اغلب با استفاده از نرم‌افزار تخصصی.
- Compositing: فرآیند ترکیب چندین لایه تصویر، مانند فیلمبرداری زنده و عناصر CGI، برای ایجاد یک تصویر یکپارچه و منسجم.
- نقاشی مات: ایجاد پس‌زمینه‌های نقاشی‌شده با دست یا ایجاد شده به صورت دیجیتالی برای تقویت یا جایگزین کردن مجموعه‌های فیزیکی.
- Motion Tracking: فرآیند ردیابی حرکت اشیاء یا بازیگران در فیلمبرداری زنده برای ادغام دقیق عناصر CGI.
- Rotoscoping: تکنیک جدا کردن دستی یک شیء پیش‌زمینه از پس‌زمینه آن، که امکان دستکاری و ترکیب دقیق را فراهم می‌کند.
کاربردهای VFX:
کاربردهای جلوه های ویژه (VFX) فراتر از حوزه فیلم‌های علمی تخیلی و فانتزی گسترش می‌یابد. این به بخش جدایی ناپذیر از ژانرهای مختلف تبدیل شده است، از جمله:
• فیلم‌های اکشن و ماجراجویی: ایجاد انفجارها، بدل کاری و سایر صحنه‌های اکشن که فیلمبرداری زنده آن‌ها غیرعملی یا خطرناک است.
• درام‌های دوره‌ای: احیای صحنه‌های تاریخی و افزودن عناصر فانتزی.
• فیلم‌های ترسناک و هیجان انگیز: ایجاد جوهای دلهره‌آور، موجودات عجیب و غریب و پدیده‌های فرازمینی.
• مستندها: تقویت تصاویر، تصحیح خطاها و بازسازی رویدادهای تاریخی.
تأثیر VFX در روایت داستان:
VFX شیوه روایت داستان‌ها و تجربه آن‌ها را متحول کرده و مرزهای تخیل و روایت بصری را گسترش داده است. این صنعت فیلم را متحول کرده و امکان خلق تجربیات سینمایی فراگیرتر و خیره‌کننده‌تر را فراهم کرده است.
تاریخچه مختصری از VFX:
تاریخچه VFX سفری از نوآوری و نبوغ هنری است که بیش از یک قرن پیشرفت‌های چشمگیر را در بر می‌گیرد. از تکنیک‌های ابتدایی فیلمسازان اولیه تا ابزارهای پیشرفته CGI و ترکیب‌بندی امروزی، VFX در کنار پیشرفت‌های تکنولوژیکی تکامل یافته و دائماً مرزهای روایت بصری را گسترش می‌دهد.
پیشگامان اولیه و نقاط عطف:
- 1857: اسکار ریجلاندر(Oscar Rejlander) اولین عکس ترکیبی را ایجاد می‌کند که پیشگاموی تکنیک‌های ترکیب‌بندی مدرن محسوب می‌شود. هزینه تخمینی: 25 پوند (تقریباً 2500 پوند امروز)
- 1895: آلفرد کلارک “The Vanishing Lady” (Alfred Clark)” را تولید می‌کند، اولین فیلم سینمایی که از تکنیک stop-motion استفاده می‌کند. هزینه تخمینی: 1000 دلار (تقریباً 31000 دلار امروز)
- Georges Méliès:1902 ، فیلمساز فرانسوی، تکنیک‌های مختلف جلوه‌های ویژه را از جمله نوردهی چندگانه، عکاسی تایم لپس و حل شدن، پیشگام می‌کند. هزینه تخمینی: 100-200 پوند برای هر فیلم (تقریباً 10000-20000 پوند امروز)
- 1925:ویلیس اوبراین(Willis O’Brien) با کار پیشگام خود در “کینگ کونگ” انیمیشن stop-motion را متحول می‌کند. هزینه تخمینی: 600000 دلار (تقریباً 10 میلیون دلار امروز)
- 1933: مکس استاینر(Max Steiner) مفهوم ترکیب یکپارچه لایو اکشن و انیمیشن را در “کینگ کونگ” معرفی می‌کند. هزینه تخمینی: 423000 دلار (تقریباً 7.5 میلیون دلار امروز)
- 1939: استفاده از نقاشی‌های مات در “جادوگر شهر اوز” به اوج خود می‌رسد و توهم چشم‌اندازهای گسترده و فانتزی را ایجاد می‌کند. هزینه تخمینی: 2.9 میلیون دلار (تقریباً 55.5 میلیون دلار امروز)
ظهور تصاویر تولید شده توسط رایانه (CGI):
- 1962: A. Michael Noll اولین انیمیشن تولید شده توسط رایانه را ایجاد می‌کند. هزینه تخمینی: نامعلوم
- 1973: Westworld اولین شخصیت CGI انسان‌نما را به نمایش می‌گذارد. هزینه تخمینی: نامعلوم
- 1977: Star Wars جلوه‌های CGI پیشگامانه‌ای را معرفی می‌کند، به ویژه دنباله سنگر Death Star. هزینه تخمینی: 11.3 میلیون دلار (تقریباً 61.5 میلیون دلار امروز)
- 1982: Tron با استفاده گسترده از CGI برای ایجاد یک دنیای کاملاً دیجیتالی، صنعت را متحول می‌کند. هزینه تخمینی: 21 میلیون دلار (تقریباً 55 میلیون دلار امروز)
- 1993: Jurassic Park استاندارد جدیدی را برای دایناسورهای رندر شده CGI تعیین می‌کند و تسلط CGI را در فیلمسازی تثبیت می‌کند. هزینه تخمینی: 63 میلیون دلار (تقریباً 122 میلیون دلار امروز)
VFX در عصر مدرن:
- 1995: Toy Story داستان اسباب بازی ها، به اولین فیلم انیمیشن کاملاً رایانه‌ای تبدیل می‌شود و نشان‌دهنده تغییر قابل توجهی در صنعت انیمیشن است. هزینه تخمینی: 30 میلیون دلار (تقریباً 53 میلیون دلار امروز)
- 1999: ماتریکس، از عکاسی گلوله زمانی استفاده می‌کند، تکنیکی پیشگامانه که عکس‌های حرکت آهسته را در اطراف یک شیء در حال حرکت ثبت می‌کند. هزینه تخمینی: 63 میلیون دلار (تقریباً 103 میلیون دلار امروز)
- 2001: The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring استانداردهای جدیدی را برای محیط‌ها و موجودات رندر شده CGI تعیین می‌کند. هزینه تخمینی: 93 میلیون دلار (تقریباً 130 میلیون دلار امروز)
- 2003: Avatar 2003 فیلم آواتار با ایجاد یک تجربه بصری غوطه‌ور و احساسی، مرزهای فناوری ضبط حرکت را گسترش می‌دهد.
- 2014: فیلم میان ستاره‌ای از تکنیک‌های پیشرفته CGI برای ایجاد تصاویر واقعی از فضا و زمان استفاده می‌کند.
امروزه، VFX با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال تکامل است که توسط پیشرفت‌های هوش مصنوعی، محاسبات ابری و رندرینگ بلادرنگ هدایت می‌شود. آینده VFX دارای امکانات بی پایان است و نوید تجربیات بصری حتی فراگیرتر و خیره‌کننده‌تر را می‌دهد که همچنان به شکل‌دهی دنیای فیلمسازی و روایت‌گری ادامه خواهد داد.
“تاریخچه VFX گواهی بر قدرت تخیل انسان و تلاش بی‌وقفه برای نوآوری تکنولوژیکی است. از روزهای اولیه انیمیشن استاپ موشن تا استفاده پیشگامانه از CGI در فیلم‌های پرفروش مدرن، VFX دائماً مرزهای روایت بصری را گسترش داده و به فیلمسازان اجازه می‌دهد تا دنیای فانتزی، موجودات خارق‌العاده و پدیده‌های خیره‌کننده را در پرده سینما زنده کنند.”
“تحول VFX به شدت با پیشرفت فناوری مرتبط است.
اختراع رایانه در اواسط قرن بیستم نقطه عطفی در این زمینه بود و امکان ایجاد جلوه‌های بصری واقع گرایانه و پیچیده‌تر را فراهم کرد. در سال‌های اخیر، توسعه سیستم‌های ضبط حرکت و پلتفرم‌های رندر مبتنی بر ابر، امکانات هنرمندان جلوه های ویژه (VFX) را بیشتر گسترش داده و به آن‌ها امکان می‌دهد تجربیات سینمایی جذاب‌تر و بصری خیره‌کننده‌تر را خلق کنند.”
“VFX تأثیر عمیقی بر ژانرهای مختلف فیلم داشته و شیوه روایت و تجربه داستان‌ها را متحول کرده است.
در فیلم‌های علمی تخیلی و فانتزی، جلوه های ویژه (VFX) امکان ایجاد چشم‌اندازهای وسیع و فرازمینی، پر کردن آن‌ها با موجودات فانتزی و نمایش صحنه‌های اکشن خیره‌کننده را فراهم کرده است. در فیلم‌های ترسناک و هیجان‌انگیز، VFX برای ایجاد جوهای دلهره‌آور، فراخواندن موجودات عجیب و غریب و نمایش پدیده‌های فرازمینی استفاده شده است.”
چالش های ما با تحول جلوه های ویژه (VFX):
“استفاده از جلوه های ویژه (VFX) بدون چالش و بحث نبوده است. نگرانی‌هایی در مورد پتانسیل جلوه های ویژه (VFX) برای تحریف واقعیت، تکرار کلیشه‌ها و حتی ایجاد توهم‌های مضر مطرح شده است.
مهم است که بحث‌های آزاد و انتقادی در مورد ملاحظات اخلاقی مربوط به استفاده از جلوه های ویژه (VFX) داشته باشیم تا اطمینان حاصل شود که از این ابزار قدرتمند به طور مسئولانه و اخلاقی استفاده می‌شود.”
“همانطور که به آینده جلوه های ویژه (VFX) نگاه می‌کنیم، امکانات به نظر بی پایان هستند. انتظار می‌رود که توسعه مداوم هوش مصنوعی و یادگیری ماشین نقش مهمی در آینده VFX ایفا کند، به خودکارسازی وظایف، افزایش خلاقیت و گسترش مرزهای آنچه در روایت بصری ممکن است کمک کند.
